Đáng chú ý, giá tôm tại Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trở lại sau một thời gian dài trầm lắng, và điều này không chỉ là tín hiệu lạc quan cho ngành thủy sản trong nước mà còn tạo ra những cơ hội đáng kể trên thị trường quốc tế. 

Đặc biệt, Ấn Độ – một trong những đối thủ cạnh tranh lớn của Việt Nam trên thị trường tôm Trung Quốc đang gặp vấn đề về xuất khẩu. Sự biến động này đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân và tác động của nó đối với ngành tôm Việt Nam. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích tình hình giá tôm tại Việt Nam và Ấn Độ, và chỉ ra những yếu tố chính tác động đến sự gia tăng giá tôm tại Việt Nam.

Tổng quan về tình hình giá tôm tại Việt Nam

Giá tôm tại Việt Nam đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng tích cực trong thời gian gần đây. Sự tăng giá này không chỉ đơn thuần là kết quả của nhu cầu thị trường, mà còn là do nhiều yếu tố khác nhau như sự phục hồi kinh tế, sự thay đổi trong chính sách thương mại toàn cầu và sự cạnh tranh từ các quốc gia khác. 

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, trong tháng 7/2024, giá trị xuất khẩu tôm của Việt Nam đã đạt 375 triệu USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2023. Đây là mức giá trị cao nhất mà ngành tôm Việt Nam ghi nhận từ đầu năm đến nay, và cũng là tháng có mức tăng trưởng mạnh mẽ nhất kể từ tháng 2 năm nay. Tính chung 7 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu tôm đã vượt qua 2 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước.

Trong tháng 7, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường Mỹ đã tăng 16%, đạt 89 triệu USD. Tính lũy kế trong 7 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu tôm sang Mỹ đạt 391 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm trước.

Tôm Việt Nam xuất khẩu đang được chuộng tại thị trường Trung Quốc. 

Đối với thị trường Trung Quốc, xuất khẩu tôm Việt Nam đã có sự phục hồi rõ rệt trong tháng 7, với mức tăng trưởng đạt tới hai con số so với cùng kỳ năm ngoái. Tính lũy kế 7 tháng, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc đạt 399 triệu USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.

Các yếu tố chính tác động đến sự gia tăng giá tôm tại Việt Nam

Tăng trưởng nhu cầu từ các thị trường lớn cho các dịp lễ cuối năm

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng giá tôm tại Việt Nam là Việc tồn kho giảm và sự tăng trưởng mạnh mẽ của nhu cầu nhập khẩu tăng cường để chuẩn bị cho các dịp lễ cuối năm từ các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản. Đồng thời, giá tôm nguyên liệu từ các nước sản xuất toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam, cũng đang có xu hướng tăng, điều này đã góp phần thúc đẩy giá tôm xuất khẩu tăng lên.

Đặc biệt, Trung Quốc – một thị trường truyền thống của tôm Việt Nam – đã tăng cường nhập khẩu trở lại sau khi các hạn chế về thương mại và biên giới được nới lỏng. Điều này đã tạo ra một động lực lớn giúp giá tôm tại Việt Nam tăng trưởng, mang lại lợi nhuận cao hơn cho người nuôi tôm cũng như các doanh nghiệp xuất khẩu.

Sự suy giảm sản lượng tại các nước đối thủ

Hiện tại, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm đang phải đối mặt với nhiều thách thức như chi phí vận tải biển gia tăng và những rủi ro từ các cuộc xung đột trên thế giới. Thêm vào đó, hoạt động nuôi tôm trong tháng 8 và 9 có thể bị ảnh hưởng do thời tiết mưa nhiều, khiến lượng tôm thương phẩm từ nay đến cuối năm dự kiến sẽ không dồi dào. Đồng thời, sự giảm sút sản lượng của các nước đối thủ cũng làm giảm áp lực cạnh tranh về giá, giúp Việt Nam có thêm lợi thế trong việc đàm phán và tăng giá bán sản phẩm.

Ấn Độ và Ecuador, hai trong số những đối thủ cạnh tranh lớn của Việt Nam tại Trung Quốc, đang gặp khó khăn do các vấn đề về thời tiết, dịch bệnh, quản lý sản xuất và đặc biệt các kiểm tra nghiêm ngặt được áp dụng tại Trung Quốc. 

Theo thông tin mới nhất từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong hai tháng đầu năm nay, đã có 43 lô tôm từ Ecuador bị từ chối do hàm lượng sulfite (chất bảo quản) vượt mức cho phép. Thêm vào đó, 16 lô tôm bị từ chối vì hàm lượng nitơ cơ bản dễ bay hơi vượt quá giới hạn cho phép, 31 lô tôm bị từ chối do có mầm bệnh hoặc chưa hoàn tất kiểm dịch. 

Ngoài ra, tôm nhập khẩu từ Ấn Độ cũng đã bị từ chối bởi GACC do phát hiện chứa chất kháng khuẩn và mầm bệnh. Điều này đã dẫn đến việc Trung Quốc (một trong những thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới) từ chối nhập khẩu tôm từ những nước này, mở ra cơ hội lớn cho tôm Việt Nam thâm nhập và chiếm lĩnh thị trường. 

Nhiều container tôm của Ecuador và Ấn Độ bị từ chối nhập khẩu sang Trung Quốc do chất bảo quản vượt mức cho phép.

Chiến lược phát triển ngành tôm Việt Nam trong thời gian tới

Bài học cho doanh nghiệp và khuyến cáo hộ dân nuôi tôm

Những vấn đề mà ngành tôm Ấn Độ, Ecuador đang phải đối mặt như môi trường, kháng sinh, phụ gia, chất bảo quản… cũng là bài học để các doanh nghiệp Việt Nam thận trọng và nghiêm túc tuân thủ các quy định của thị trường nhập khẩu, các quy định trong nước để tránh những rào cản và động thái bảo hộ của thị trường.

Khuyến cáo người nuôi tôm cần duy trì ổn định tâm lý, tránh việc thu hoạch ồ ạt. Thay vào đó, người nuôi nên duy trì thả nuôi với mật độ thưa hơn và kéo dài thời gian nuôi để tôm đạt kích cỡ lớn hơn, đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và từ đó có thể bán được giá cao hơn, giúp tăng lợi nhuận. 

Ngoài ra, việc tăng mật độ nuôi để tăng sản lượng cũng là một phương án, với thu hoạch dần theo từng đợt. Số lượng tôm còn lại trong ao sẽ có môi trường thuận lợi để phát triển nhanh hơn. Điều quan trọng là người nuôi cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để theo dõi diễn biến giá tôm nguyên liệu, phân tích hiệu quả sản xuất và dự báo nhu cầu của thị trường tiêu thụ.

Chiến lược phát triển bền vững cho ngành tôm

Về lâu dài, để giảm chi phí sản xuất và tạo nên động lực mới cho ngành tôm, việc thúc đẩy các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị cần được quan tâm hơn nữa. Đồng thời, cần có chiến lược phát triển ngành chế biến thức ăn, vật tư phục vụ cho nuôi tôm, hướng đến tự chủ và giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài. Bên cạnh đó, việc cải tiến quy trình nuôi, kiểm soát chặt chẽ chất lượng con giống và vật tư, cũng như quản lý tốt môi trường nuôi, là rất cần thiết. 

Tất cả những yếu tố này sẽ góp phần hình thành nên các mô hình nuôi tôm hiện đại, bền vững, có chi phí sản xuất thấp và mang lại lợi nhuận cao cho người nuôi.