Đây là loại vi bào tử trùng gây bệnh, làm suy giảm năng suất nuôi trồng, gia tăng chi phí sản xuất và đe dọa sinh kế của người nuôi tôm trên toàn thế giới. Việc hiểu rõ nguyên nhân, tác động, và cách phòng tránh EHP là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nuôi tôm.

EHP là gì?

EHP là một loại vi bào tử trùng thuộc nhóm Microsporidia. Loại vi sinh vật này ký sinh chủ yếu trong các tế bào gan tụy của tôm, gây ra tổn thương nghiêm trọng đến cơ quan tiêu hóa và khả năng hấp thụ dinh dưỡng.

Cơ chế lây lan của EHP

Nguồn lây nhiễm: EHP chủ yếu lây qua đường ăn uống khi tôm tiếp xúc với thức ăn hoặc nước bị nhiễm bào tử.

Ao nuôi bị ô nhiễm bởi chất thải, bùn đáy ao, hoặc các nguồn nước chưa được xử lý cũng là nguồn phát tán EHP.

Tôm giống nhiễm bệnh là một trong những nguyên nhân chính làm EHP lan rộng nhanh chóng.

Đặc điểm của bệnh do EHP

Không giống như các bệnh khác như bệnh đốm trắng hoặc hội chứng hoại tử gan tụy cấp (AHPND), EHP không gây chết hàng loạt. Tuy nhiên, bệnh làm tôm chậm lớn, gây thất thoát kinh tế đáng kể vì tôm không đạt được kích thước thương mại đúng thời điểm.

EHP là ác mộng của người nuôi tôm

Ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của tôm

Tôm bị nhiễm EHP không thể hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả do tổn thương gan tụy. Điều này dẫn đến sự phát triển chậm chạp, khiến chu kỳ nuôi kéo dài hơn và tăng chi phí thức ăn.

Tôm nhiễm bệnh dễ bị tổn thương bởi các bệnh khác do hệ miễn dịch suy yếu.

Mặc dù EHP không gây chết cấp tính, nhưng sự suy giảm sức khỏe tổng thể làm gia tăng tỷ lệ hao hụt trong ao nuôi.

Bệnh này làm tôm chậm lớn và kém phát triển

Thiệt hại kinh tế

Khi tôm chậm lớn, người nuôi phải sử dụng nhiều thức ăn và kéo dài thời gian nuôi, dẫn đến chi phí tăng đáng kể.

Tôm không đạt kích thước thương mại bị giảm giá, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.

Trong một số trường hợp, người nuôi buộc phải thu hoạch sớm hoặc bỏ vụ do tôm không phát triển như kỳ vọng.

Tác động đến môi trường ao nuôi

EHP không chỉ ảnh hưởng đến tôm mà còn làm suy giảm chất lượng môi trường ao.

Bào tử EHP tồn tại trong bùn đáy, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho các vụ nuôi tiếp theo.

Các phương pháp tiêu diệt EHP yêu cầu chi phí cao và cần sự can thiệp kỹ thuật phức tạp.

Nguyên nhân khiến EHP trở thành mối đe dọa lớn

Sự lây lan nhanh chóng

EHP có thể tồn tại trong môi trường ao nuôi nhiều tháng liền. Chúng lây lan qua nguồn nước, bùn đáy, và cả dụng cụ nuôi nếu không được vệ sinh kỹ lưỡng.

Thiếu kiến thức phòng chống

Nhiều người nuôi tôm chưa được đào tạo đầy đủ về cách phòng ngừa và xử lý bệnh do EHP. Việc sử dụng thuốc hoặc hóa chất không đúng cách đôi khi làm tình trạng nghiêm trọng hơn.

Hạn chế trong kiểm tra tôm giống

Tôm giống kém chất lượng hoặc không qua xét nghiệm bệnh trước khi thả nuôi là một trong những nguyên nhân chính khiến EHP lây lan rộng.

Quản lý môi trường yếu kém

Môi trường ao nuôi bị ô nhiễm bởi chất thải hữu cơ và nước thải chưa qua xử lý là điều kiện lý tưởng cho EHP phát triển.

Giải pháp đối phó với EHP

Kiểm tra và lựa chọn tôm giống sạch bệnh

Tôm giống cần được kiểm tra bằng phương pháp PCR để phát hiện EHP trước khi thả nuôi. Chỉ nên chọn giống từ các trại giống uy tín.

Quản lý nguồn tôm giống chất lượng là bước đầu của việc kiểm soát bệnh EHP

Quản lý môi trường ao nuôi

Sử dụng hóa chất hoặc vi sinh để loại bỏ bào tử EHP trước khi bơm vào ao.

Loại bỏ bùn đáy chứa bào tử và phơi khô ao trước khi bắt đầu vụ nuôi mới.

Theo dõi các chỉ số như pH, oxy hòa tan, và amonia để đảm bảo môi trường sống lý tưởng cho tôm.

Sử dụng chế phẩm sinh học

Chế phẩm sinh học có thể giúp cải thiện hệ tiêu hóa của tôm, tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ lây nhiễm EHP.

Áp dụng biện pháp an toàn sinh học

Ngăn chặn bào tử EHP lây lan qua dụng cụ hoặc phương tiện vận chuyển.

Sử dụng thức ăn có nguồn gốc rõ ràng, không bị nhiễm bào tử.

Nâng cao nhận thức của người nuôi

Người nuôi cần được đào tạo về EHP, bao gồm cách nhận biết sớm dấu hiệu bệnh, biện pháp phòng ngừa, và xử lý hiệu quả.

Hướng tới tương lai bền vững

Để giảm thiểu tác động của EHP, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa người nuôi, nhà sản xuất giống, và các cơ quan chức năng. Các chương trình nghiên cứu về EHP cần được đẩy mạnh để phát triển phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn.

Ngoài ra, việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn sinh học và quản lý môi trường ao nuôi là yếu tố quyết định để ngăn chặn EHP trở thành mối đe dọa lâu dài.

EHP đã trở thành cơn ác mộng của người nuôi tôm, gây ra những tổn thất lớn về kinh tế và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành. Tuy nhiên, với các biện pháp phòng ngừa và quản lý thích hợp, người nuôi hoàn toàn có thể kiểm soát được tác động của loại vi bào tử trùng này. Sự chủ động, ý thức bảo vệ môi trường, và nâng cao kỹ thuật nuôi sẽ là chìa khóa để vượt qua thách thức mang tên EHP.